ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းအစီအစဥ္ကေန ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒ၊ တုိင္းရင္းသားအေရး ႏွင့္ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဆုိင္ရာ လုပ္ေဆာင္ျပင္ဆင္ မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ား အား လူဝင္ မႈႀကီးၾကပ္ေရး၊ ျပည္သူ႔အင္အားဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးခင္ရီ က ေျဖၾကား ေဆြးေႏြးထားပါသည္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဝန္ႀကီးခင္မ်ား က်ေနာ္တို႔ ဗီြအိုေအကို အခုလို သီးသန္႔ေတြ႔ဆံုခြင့္ ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ပထမဦးဆံုး သိခ်င္တဲ့ကိစၥက မၾကာခင္ႏွစ္ပိုင္း အတြင္းမွာပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ မလုပ္တာၾကာၿပီျဖစ္တဲ့ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္မႈကိစၥေတြ အဲဒါေတြက မၾကာခင္မွာစေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ ဒါက နဂိုကတည္းက စီမံထားတာလား၊ တိုက္ဆိုင္မႈ သက္သက္လား။ အခု အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ဖက္မွာလည္း ဒီလို လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကိစၥေတြမ်ဳိးစံု ျဖစ္ေနေတာ့။ အဲဒါေလးကို တခ်က္ရွင္းျပေပးပါ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ သန္းေခါင္းစာရင္းက ျပည္လံုကၽြတ္အဆင့္ေပါ့။ ျပည္လံုကၽြတ္အဆင့္ေကာက္တဲ့ကိစၥက လြတ္လပ္ေရးရကတည္းက ႏွစ္ႀကိမ္ပဲေကာက္ရေသးတယ္။ ပထမတႀကိမ္က ၁၉၇၃ မွာ တႀကိမ္ေကာက္ တယ္။ ေနာက္ ဆယ္ႏွစ္ျခားၿပီးေတာ့ ၁၉၈၃ မွာတႀကိမ္ေကာက္တယ္။ အခုေတာ့ မေကာက္တာ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ၾကာၿပီေပါ့။ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ၾကား တဲ့အ တြက္ေၾကာင့္ သန္းေခါင္းစာရင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကလည္း ႏိုင္ငံအတြက္အေရးႀကီးတဲ့ အေျခခံစာရင္း ဇယားျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေကာက္ဖို႔လို တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ က လည္း ေကာက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းမွာ အခ်က္တခ်က္။ ဒုတိယအခ်က္ကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ျပင္ဆင္ေနတုန္းမွာပဲ က်င္းပဆဲ အဲဒီအခ်ိန္ က ပထမ အႀကိမ္ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ မွာ မဲဆႏၵရွင္ တဦး၊ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္တဦးက တင္ျပတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္လံုးကၽြတ္အဆင့္ သန္းေခါင္းစာရင္း မေကာက္ တာ လည္း ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေလာက္ၾကာေနၿပီ ။ ေကာက္ဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိပါသလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကလည္းေမးတယ္။ ဆိုေတာ့ ပထမထဲကလည္း က်ေနာ္တုိ႔က လည္း ေကာက္ဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိတယ္။ ျပည္သူ က လည္း ဒီကိစၥ ကို ေကာက္ဖုိ႔လိုလားတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီကိစၥကို ျဖစ္သြားတဲ့သေဘာပါ။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ တျပည္လံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္တယ္ဆိုတာ အေတာ္ေလးကို ႀကီးက်ယ္တဲ့ အင္မတန္ကို ခက္ခဲတဲ့၊ အင္မတန္ကို ေငြေၾကးအ ကုန္အက်မ်ား မယ့္ကိစၥေပါ့။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေကာ ႏိုင္ငံတကာရဲ ႔ အကူအညီေတြ၊ ေနာက္ ျပည္တြင္းက လုပ္အားေပးေတြ၊ အဲဒါမ်ဳိးေတြကို စီမံထားတာ ရွိပါသလား။
ဦးခင္ရီ ။ ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျပည္လံုးကၽြတ္အဆင့္ သန္းေခါင္းစာရင္း ေကာက္ယူေရးက အဆင့္ (၄) ဆင့္နဲ႔ လုပ္သြားမွာပါ။ ပထမအဆင့္က ႀကိုတင္ျပင္ဆင္ျခင္း အဆင့္။ ေနာက္ ေျမျပင္မွာ ကြင္းဆင္းၿပီး ေကာက္တဲ့အဆင့္။ တတိယအဆင့္က ရွင္းရွင္းေလးေျပာလို႔ရွိရင္ ေကာက္ၿပီးသားစာရင္းေတြကို ျပန္လည္စုစည္းတဲ့အဆင့္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္က final report တိုင္းျပည္ ကို ေၾကညာတဲ့ အဆင့္။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ ဒီကာလက ျပင္ဆင္ျခင္းအဆင့္ထဲမွာ ေရာက္ေနတာပါ။ ျပင္ဆင္ျခင္းအဆင့္မွာလည္း အဆင့္ေတြ ေျမာက္ျမားစြာ ရွိပါတယ္။ အခုန ေမး သလို ဒီဥစၥာကလည္း အင္မတန္လည္းရႈပ္ေထြးတယ္။ အင္မတန္လည္း ေငြကုန္ေၾကးၾကမ်ားတယ္ ဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာက UN နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္တာပါ။
UN နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီမွာ UNFPA (United Nations Population Fund) ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႔က က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ အဓိက focal အဖြဲ႔အစည္းတခုပါ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီ အဖြဲ႔နဲ႔ေပါင္းၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေတြယူပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ international consultants ေတြ အခုအခ်ိန္ က်ေနာ္လာတဲ့အခ်ိန္အထိ (၆) ေယာက္ေလာက္ ေရာက္ေနၿပီ။ ဒါက သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္ယူေရး လုပ္ငန္းအတြက္ အေျခခံက်တဲ့ ေျမပံုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အႀကံေပးပညာရွင္ေတြ။ ေနာက္ ျပည္သူကို publicity campaign ျပည္သူကို အသိေပးရမယ့္ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေတြ။ ေနာက္တခုက questionnaire ျပည္သူကိုေမးမယ့္ ေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေတြ။ အဲဒီလိုကိစၥေတြမွာ အႀကံေပးမယ့္ international consultants ေတြပါသလို။ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ ပညာရွင္ေတြ အေတြ႔အႀကံဳရွိတဲ့ ဝန္ထမ္းေဟာင္းေတြနဲ႔ စဥ္ဆက္ မပ်က္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ လူဦးေရနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြပဲ ရွိေနတယ္။ တခ်ုိ ႔ကလည္း သန္း (၆၀) ေလာက္ ရွိေနၿပီေျပာတယ္။ တခ်ဳိ ႔ကလည္း သန္း (၅၀) ေက်ာ္ေက်ာ္ပဲလို႔ေျပာတယ္။ ဝန္ႀကီးရဲ ႔ အၾကမ္းမ်ဥ္းခန္႔မွန္းခ်က္က ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားတာကေတာ့ ႏွစ္စဥ္ ေအာက္တိုဘာ (၁) ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ရတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က တရားဝင္ထုတ္ျပန္ခ်က္က ၆၀.၃၈ သန္းပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီစာရင္းသည္ ၈၃ ေနာက္ဆံုးေကာက္ယူခဲ့တဲ့ သန္းေခါင္းစာရင္းေပၚမွာ အေျခခံတယ္။ ေနာက္ ကြက္ၾကားကြက္ၾကား သီးျခားၿမိဳ ႔နယ္ေတြမွာ စစ္တမ္းေကာက္ ယူတာရွိ တယ္။ ဒီ ႏွစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့ လူဦးေရပညာနဲ႔ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါ မွန္သလား၊ နည္းသလား၊ မ်ားသလားဆုိတာကေတာ့ ဒီတခါ ေကာက္ၾကည့္ေတာ့မွပဲ တိက်တဲ့ ကိန္းဂဏန္းထြက္မွာပဲ။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္ၿပီ၊ လူဦးေရစာရင္းေကာက္ၿပီဆိုေတာ့ အခုလက္ရွိ အေျခအေနမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး လူေျပာမ်ားၿပီးေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး လည္း အထူး သျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ဖက္မွာ အဓိကထားၿပီး စိတ္ဝင္စားေနတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ။ ဒီ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥနဲ႔ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကိစၥနဲ႔ ဘယ္ေလာက္မ်ား ဆက္ႏႊယ္မႈေတြ ရွိေနမလဲ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ အမွန္ေျပာရရင္ေတာ့ ဆက္ႏႊယ္မႈ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥဆိုတာ ျမန္မာျပည္ရဲ ႔ နယ္ေျမအတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္တဲ့ မည္သည့္ပုဂိၢဳလ္မဆို ထည့္သြင္းေကာက္ယူသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ ဒီ သန္းေခါင္းစာရင္းထဲမွာ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ မီွတင္းေနထုိင္တာေတာ့ ဟုတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္သူဟာ ႏိုင္ငံသား၊ ဧည့္ႏိုင္ငံသား။ ဒီလုိ သတ္မွတ္ ခ်က္ေလးေတြ မပါဘူးလား။
ဦးခင္ရီ ။ ။ အဲဒါက သန္းေခါင္းစာရင္းမွာ မပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္း ဆံုးျဖတ္တာက အခုလက္ရွိ existing law ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒနဲ႔သာ ဆံုးျဖတ္ သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ အခုလာမယ့္ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥကေတာ့ ႏုိင္ငံသားနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒါဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံ သားကိစၥကို ပဲ ေသခ်ာေမးပါ ရေစ။ ႏိုင္ငံ သားကိစၥက အရင္ရွိၿပီးသား ဥပေဒအတိုင္းကိုပဲ အတည္ယူၿပီးေတာ့ အခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံသားျပန္လည္စီစစ္ေရးကို လုပ္မလား။ ဥပေဒကို နည္းနည္းျပန္ျပင္ဖို႔ အေၾကာင္း အရာေတြမ်ား ရွိပါသလား။
ဦးခင္ရီ ။ ။ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ဥပေဒကိုျပင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခ်က္လည္းမရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔မွာလည္း အစီအစဥ္ မရွိပါဘူး။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ စနစ္က မည္သည္လူမ်ဳိး၊ မည္သည္ဘာသာ၊ မည္သည္အသြင္သ႑ာန္အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္တာမဟုတ္ဘူး။ ႏိုင္ငံသာျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္းသည္ ၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႔အညီသာ ဆံုးျဖတ္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ညီရင္ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မယ္။ အဲဒါနဲ႔မညီရင္ ႏိုင္ငံသားမျဖစ္ဘူးဆိုတဲ့သေဘာပါ။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိေသးပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ႏိုင္ငံသားအျပင္ ေနာက္တခုက တုိင္းရင္းသားေတြ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားတဲ့ကိစၥေတြ။ ဒီေနရာမွာ ဟိုအရင္ကေတာ့ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီေခတ္ကဆုိရင္ ရခုိင္ျပည္နယ္ ထဲမွာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္းေတာ္ေဒသေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးဆိုၿပီးေတာ့ ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာအသံ ျမန္မာ့အသံကေန အသံလႊင့္ေပးခဲ့တာေတြေတာင္ ရွိခဲ့တယ္။ ဒီေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးဆိုတာကို စာရင္းကေန ပယ္ဖ်က္ၿပီးေတာ့ အခုအခ်ိန္အထိလည္း ဒါ ျမန္မာအစိုးရရဲ ႔ ရပ္တည္ခ်က္က ရိုဟင္ဂ်ာဟာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္မ်ဳိးရွိတယ္။ တဖက္ကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြက သူတို႔ဟာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးပါဆုိၿပီးေတာ့ ေျပာေနတာေတြရွိေတာ့ ဝန္ႀကီးရဲ ႔အျမင္ေလးက ဘယ္လိုရွိပါသလဲ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ ဒီေမးခြန္းမ်ဳိးက က်ေနာ္ မၾကာခဏ ရင္ဆုိင္ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ့္ဖက္က တရားဝင္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာက က်ေနာ္တုိ႔ လူမ်ဳိးထဲမွာ မပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အဓိကက်တဲ့ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိး (၈) မ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ျမန္မာ၊ ရခုိင္၊ ခ်င္း – ဒီ (၈) မ်ဳိး plus သူန႔ဲဆက္ႏႊယ္တဲ့ minority ေတြေပါင္း လိုက္ရင္ လူမ်ဳိး (၁၀၁) ပါးလို႔ ေခၚတာေပါ့။ အဲဒီအထဲမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ မပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ အခုနေျပာသလို လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ သန္းေခါင္း စာရင္း ႏွစ္ႀကိမ္ေကာက္တယ္။ ၁၉၇၃ မွာ တႀကိမ္ေကာက္တယ္။ ဆယ္ႏွစ္ျခားၿပီးေတာ့ ၁၉၈၃ တႀကိမ္ေကာက္တယ္။ အဲဒီရဲ ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့လူမ်ဳိး ထည့္ေရးထားတာ မပါဘူး။ ဒီ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့လူေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရွီလူမ်ဳိးနဲ႔ စာရင္းသြင္းထားတယ္။
လြတ္လပ္ေရးမရခင္ အထူးသျဖင့္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေအာက္မွာ ရွိတုန္းက ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ gazette documents ေတြမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းမပါဘူး။ ထို႔ေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေျပာတာကေတာ့ အေထာက္အထားနဲ႔ ေျပာတာပါ။ အဲဒီလို အေထာက္အထားႏွစ္ခုအရ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့လူမ်ဳိးဟာ မရွိဘူး။ ဘဂၤလီဆိုတဲ့လူမ်ဳိးပဲ ရွိတယ္။ ဒီ ဘဂၤလီ ကလည္း အားလံုးသိတဲ့အတုိင္း ၁၈၂၄ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ျဖစ္ေတာ့ ျမန္မာျပည္အေနာက္ျခမ္း ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ကိုေရာက္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က အိႏိၵယျပည္ရဲ ႔ ျပည္နယ္ခြဲ တခု ျဖစ္တယ္။ အဲဒီမွာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ အဲဒီဖက္ကရွိတဲ့ ဘဂၤလီေတြ ဒီဖက္ကိုလာၿပီး အလုပ္လုပ္ရင္နဲ႔ တခ်ုိ ႔လည္းျပန္ၿပီးေတာ့ မထြက္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒါေတြက လြတ္လပ္ေရး နဲ႔အတူ ျဖစ္လာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆေတြျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့လူမ်ဳိးကေတာ့ မရွိဘူးလို႔ တရားဝင္သတ္မွတ္ၿပီး ေျပာလို႔ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီေနရာမွာ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးနဲ႔ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရး။ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွာရွိေနတဲ့ တည္ဆဲဥပေဒေတြအရ ဘာေတြမ်ား ကြာျခားခ်က္ေတြ ရွိေနပါသလဲ။ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးနဲ႔ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရး။
ဦးခင္ရီ ။ ။ အမွန္ကေတာ့ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံမွာပါတဲ့ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝ ရတာေပါ့။ ႏိုင္ငံသားရယ္လို႔ ျဖစ္သြားရင္ အခြင့္အေရး အကုန္ရတာေပါ့။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြက အခ်ဳိ ႔ဟာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးမ်ဳိးျဖစ္ တန္တူမရဘူးဆိုတဲ့ ဒီလို ေတာင္းဆိုမႈ မ်ုိးေတြရွိ တယ္။ အမွန္ကေတာ့ အကုန္လံုးအတူတူပဲ။ အကုန္လံုး ႏုိင္ငံသားရယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳခံရလို႔ရွိရင္ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံမွာရွိတဲ့ အခြင့္အေရးက အားလံုးအတူတူျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးဆိုၿပီး တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိးအျဖစ္ သတ္မွတ္ေခၚခံေစခ်င္တဲ့ဆိုတဲ့ သေဘာရယ္ေနာက္ကြယ္မွာ ဘာေတြမ်ား ရွိေနပါသလဲ။ ဘယ္လိုအခြင့္အေရးမ်ဳိးေတြ ဆက္တိုက္ပါလာႏိုင္သလဲ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ ဒါကေတာ့ ေတာင္းဆိုတဲ့ ကာယကံရွင္ေတြကပဲ သိမယ္ထင္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ က်ေနာ္ေမးရတဲ့အေၾကာင္းကလဲ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္ဖက္မွာဆိုရင္ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ အခု ဝန္ႀကီးေျပာတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဖက္ကလာတဲ့ လူေတြေပါ့။ ေျပာရမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း လူဦးေရအေျခအေနအရဆုိရင္ ဝန္ႀကီးတို႔ ပိုသိပါတယ္။ တခ်ဳိ ႔ေနရာေတြမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေန ဝင္လာတဲ့ မ်ုိးႏြယ္ေတြ။ သူတုိ႔ေတြ က အမ်ားစုပုိျဖစ္ေနၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေဒသခံရခိုင္ေတြအေနနဲ႔လည္း သူတို႔နယ္ေျမ ဆံုးရႈံးမလား။ သူတုိ႔ တုိင္းရင္းသားပိုင္ဆုိင္မႈေတြ ဆံုးရႈံးမလားဆိုၿပီး စိုးရိမ္ေနၾကတာေတြရွိတယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ စိုးရိမ္မႈေတြဟာ တကယ္ကို စိုးရိမ္စရာအေျခအေနမွာ ရွိေနသလား။
ဦးခင္ရီ ။ ။ လူဦးေရအရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အထူးသျဖင့္ ေမာင္းေတာ္ဖက္မွာေတာ့ တျခားႏိုင္ငံဖက္က ဝင္လာတဲ့ ဘဂၤလီလူမ်ဳိးေတြက ၉၈% ေလာက္ရွိတယ္။ အဲဒီဖက္မွာၾကည့္ ရင္ေတာ့ မ်ားတာေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ လက္ရွိ ႏိုင္ငံထဲမွာရွိတဲ့ လူနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာကိုပဲ စဥ္းစားသလဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ရွိတယ္မရွိဘူးဆိုတဲ့ အေျခအေနေပၚမွာပဲ ႏိုင္ငံေတာ္က စဥ္းစားတာေပါ့။ ဆိုပါစို႔ အခုနေျပာတဲ့ တိုင္းျပည္ရဲ ႔ လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီလူမ်ဳိးေတြ ဒီလူ မ်ဳိးေတြ ႏိုင္ငံ သား အျဖစ္ ေလွ်ာက္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ေလွ်ာက္ခြင့္ရွိတာေတြရွိတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျပည့္စံုရမယ့္ criteria ေတြရွိတယ္။ အဲဒီအထဲက တခ်ဳိ ႔ကို ေျပာလို႔ရွိရင္ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြ သည္ ၁၉၄၈ မတိုင္ခင္ တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္ခဲ့တဲ့ မ်ဳိးရိုးစဥ္ဆက္ကေန ေပါက္ဖြားလာသူေတြ ျဖစ္ရမယ္။
အၾကမ္းမ်ဥ္းေပါ့ ဒီလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ဒီ ပုဂၢိဳလ္ တေယာက္ က ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ သူ႔အဖိုးအဖြားသည္ ၁၉၄၈ မတုိင္မီ လြတ္လပ္ေရးမရခင္၊ ဒီမွာေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ အသက္ဆံုးရႈံးရမယ္၊ သူ႔အေဖအေမသည္ ဒီမွာေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ အသက္ဆံုးရႈးရမယ္၊ two generations သူကလည္း ဒီမွာပဲ ေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ ဆက္ေနမယ္လို႔ ဆႏၵရွိရမယ္။ တိုင္းျပည္ေပၚမွာလည္း သစၥာရွိရ မယ္၊ ျမန္မာ စကား လည္း ေျပာတတ္ရမယ္ စသျဖင့္ criteria ေတြ မ်ားမ်ားစားစား ရွိပါတယ္။ အဲဒါဆုိရင္ သူသည္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဘယ္ကိုေလွ်ာက္ရသလဲဆုိေတာ့ ဗဟို အဖြဲ႔ကို ေလွ်ာက္ရတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒ ၆၇ မွာ ဗဟုိအဖြဲ႔ကို တရားဝင္ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။ ဥကၠ႒က က်ေနာ္ပါ။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးတို႔က အဖြဲ႔ဝင္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဥကၠ႒နဲ႔ အဖြဲ႔ဝင္ေတြၾကည့္လိုက္လို႔ရွိရင္ ဒါသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ ႔ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး၊ national security, national interests ကို ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ ျပည့္ျပည့္စံုစံု စဥ္းစားႏိုင္ေအာင္ ဒီအဖြဲ႔ဝင္ေတြက ဖြဲ႔ထားတယ္ဆိုတာကို ျမင္သာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီအဖြဲ႔ေတြက အခုနေျပာတဲ့ criteria နဲ႔ျပည့္စံုမယ္ဆုိရင္ အဆင့္ဆင့္ ၿမိဳ ႔နယ္ကတဆင့္ ေထာက္ခံလိုက္လို႔ ဗဟိုအဖြဲ႔ကို ေရာက္လာတယ္ဆိုရင္ သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီတယ္ဆိုရင္ သူသည္ ျပဳ-ႏုိင္ငံသား၊ အဂၤလိပ္ လို႔ေတာ့ naturalized citizen ဟိုတုန္းကေတာ့ ဧည္ႏိုင္ငံသား။
ဧည္ဆိုတာက ၈၂ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္ဆုိရင္ ဧည္။ ၈၂ ဥပေဒေပၚၿပီးတဲ့အခါၾကေတာ့ ျပဳ ေပါ့။ associated citizen – naturalized citizen. အဲဒါ ရပိုင္ခြင့္ရွိ တယ္။ အဲဒီလို naturalized citizen ျဖစ္သြားၿပီးေတာ့ေနာက္ automatically သူ႔ရဲ ႔ third generation မွာ သူသည္ ႏိုင္ငံ သား ျဖစ္သြား မယ္။ အခုလက္ရွိ ရွိေနတဲ့လူေတြမွာ ျပဳ-ႏိုင္ငံသား ရွိတဲ့လူေတြရွိတယ္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသာလူေတြ ရွိတယ္။ မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ ေလာေလာဆယ္ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတဲ့ လူေတြေတာ့ white card ေတြ ေပးထားတာရွိတယ္။ white card သည္ temporary identity card. ဒီနုိင္ငံမွာ ေနခြင့္ေပးတယ္။ ဒီနိုင္ငံမွာ စားခြင့္ေပးတယ္။ ဒီႏိုင္ငံမွာ သြားခြင့္ေပးတယ္။ မဲေတာင္ ေပးခြင့္ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ ဘာမွအခြင့္အေရး ဆံုးရႈံးတာ မရွိပါဘူး။ လူမ်ဳိးစုနဲ႔ ပတ္သက္တာ သူတုိ႔ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြေပါ့။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီအခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ပဲ ဝန္ႀကီးလည္းေတြ႔မွာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းေတြက အခု နယူးေရာ့ခ္ၿမိဳ ႔မွာလုပ္တဲ့ အစည္းအေဝးပြဲေတြရဲ ႔ ေရွ ႔မွာ အထူးသျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ – ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးေတြရဲ ႔ အခြင့္အေရးဆုိၿပီးေတာ့ ေတာင္းဆိုမႈေတြ၊ ဆႏၵျပမႈေတြ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီ ရခုိင္ျပည္နယ္ေဒသအတြင္းမွာ အခုဒီမွာ ဆႏၵျပၾကသလို ဘဂၤလီေတြ၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အထူးတလည္းမ်ား လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ၊ ႏိွပ္စက္ျပဳမႈေတြ ရွိေနသလား။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တခ်ိန္တုန္းကဆိုရင္လည္း စစ္အစိုးရ လက္ထက္က ဒီလို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ ရွိခဲ့လို႔ဆိုၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဖက္ကို အစုလိုက္အၿပံဳးလိုက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြရွိခဲ့တယ္။ ဆိုေတာ့ အခုေလာေလာ ဆယ္ အေျခအေနက ဒီဖက္မွာ ဆႏၵျပေနသလို၊ သူတုိ႔ေျပာေနၾကသလို ခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ ရွိေနသလား။
ဦးခင္ရီ ။ ။ အျပင္ မီဒီယာေတြကေတာ့ ဒီလို စြပ္စြဲတာ ရွိပါတယ္။ တကယ့္ ေျမျပင္မွာေတာ့ ဒီလို တဖက္ေစာင္းႏွင္း ဖိႏိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ မရွိပါဘူး။ အခု ရခိုင္မွာ ၿပီးခဲ့ တဲ့ ေမလ မွာ ျပႆနာျဖစ္ တယ္။ ျဖစ္ေလျဖစ္ခ်င္း ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက step by step ဒီကိစၥကို ေျဖရွင္းခဲ့တယ္။ အၾကမ္းမ်ဥ္းေျပာရရင္ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ဒီျပႆနာကို ဒီေနရာမွာပဲ ရပ္တန္႔ သြားေအာင္ တရား ဥပေဒနဲ႔အညီ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္တယ္။ ဒုတိယအဆင့္က ၿငိမ္သြားၿပီဆုိရင္ ထပ္ျပန္႔မသြားေအာင္ ကာကြယ္တယ္။ တတိယတခါ ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးစီးတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ investigation committee ဒု-ဝန္ႀကီး ျပည္ထဲေရး ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ အဖြဲ႔ဖြဲ႔တယ္။ သူကေတာ့ criminal case နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တကယ့္ root cause of the incident ဒါေတြကို ေဖာ္ထုတ္တာေပါ့။ ဒီမွာ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္သလဲ။ ရာဇဝတ္အေၾကာင္းအရာကို ေဖာ္ထုတ္တာရွိတယ္။
ေနာက္ၿပီးေတာ့ မွတ္မိမွာပါ – ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔က လြတ္လပ္ေသာ ေကာ္မရွင္ ၂၇ ဦးပါတဲ့ အဖြဲ႔ဖြဲ႔တယ္။ ေနာက္ ဒီျပႆနာကိုလည္ at present မွာ ဘယ္လိုရွင္းမလဲ။ ေရတို ဘယ္လိုရွင္း မလဲ။ ေရရွည္ ဘယ္လိုရွင္းမလဲ။ ေနာင္ကို ဒီလုိျပႆနာမ်ဳိး တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့၊ အတူတကြ မီွတင္းေနထုိင္ေနၾကတဲ့ ဒီအုပ္စု ႏွစ္စု ျပႆနာမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္း ပညာရွင္ေတြ၊ international ပညာရွင္ေတြ ေပါင္းၿပီးေတာ့ workshop ေတြ လုပ္တယ္။ အဲဒီက outcomes ေတြလည္း က်ေနာ္ တုိ႔ ေစာင့္ေန တယ္။ ေနာက္ ဒီျပႆနာမ်ဳိး ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္ စီမံရမွာပါ။ ဟိုမွာေတာ့ သီးျခားခြဲျခားဆက္ဆံတာပါ။
( copy muslimtime.wordpress.com)